Zaanse bezetting: waar zat vijand, waar vriend?

Geplaatst op: 3 april 2016

Hoe zag het er tijdens de Duitse bezetting in het Zaanse ‘landschap’ uit? Waar huisden de bezetters, waar werd ondergedoken? Wat betekenden de jaren 1940-1945 precies voor de Zaanse inwoners? Een paar van de vragen waarop Erik Schaap een antwoord geeft in zijn op 6 april te verschijnen boek Oorlogspad. Adresboek van de bezette Zaanstreek.

Oorlogspad geeft aan de hand van meer dan 250 adressen en straten een indringend beeld van de uitersten waarmee Zaankanters tussen 1940 en 1945 werden geconfronteerd. Het boek van Schaap heeft een uitgebreide inleiding over de Zaanse bezettingstijd, plus tientallen veelal nooit eerder gepubliceerde foto’s van bezetting en verzet, vervolging en bevrijding.

Een kleine greep uit de reconstructie: Op de Westzijde waren zowel verzetsstrijders als nazi’s te vinden, de synagoge werd als paardenstal gebruikt. De Krommenieërweg herbergde veel collaborateurs, terwijl de Assendelftse Zaandammerweg ‘Jodenbreestraat’ werd genoemd vanwege de vele joodse onderduikers. In Oostzaan werd veel zwart geslacht en naarmate de bevrijding naderde liquideerde de illegaliteit rond de Zaanbrug steeds meer vijanden.

Inspiratiebron voor Erik Schaap om deze plattegrond van het ‘schuldig landschap’ in oorlogstijd te maken was het boek De Bezette Stad van journaliste Bianca Stigter over belanghebbende plekken en voorvallen in Amsterdam tijdens de bezettingsjaren.

Oorlogspad. Adresboek van de bezette Zaanstreek, is een uitgave van Brave New Books, en is vanaf woensdag voor €17,95 verkrijgbaar in de boekhandel of via Bol.com.